[hydrologia]- pomoce naukowe na egzamin

Moncia

myślę że się może przydać Wink

1)Hydrologia a nauki pokrewne.
2)Wewnętrzna struktura hydrologii jako nauki.
3)Kiedy powstała hydrologia?
4)Budowa cząsteczki wody i jej konsekwencje.
5)Omów właściwości termiczne wody.
6)Dlaczego woda w czystym oceanie wydaje się niebieska?
7)Co to jest hydrosfera?
8)Dlaczego woda krąży w obrębie hydrosfery?
9)Cykl hydrologiczny Ziemi.
10)Bilans wodny Ziemi.
11)Typy genetyczne jezior.
12)Geneza jezior poleskich.
13)Elementy misy jeziornej.
14)Zasilanie jezior.
15)Charakterystyki morfometryczne powierzchni i misy jeziornej.
16)Typy miktyczne jezior.
17)Dlaczego buduje się zbiorniki zaporowe?
18)Parametry morfometryczne zbiornika zaporowego.
19)Problemy związane z funkcjonowaniem zbiorników zaporowych.
20)Charakterystyka wezbrań.
21)Ustroje wodne rzek.
22)Zlewnia jako podstawowa jednostka hydrograficzna.
23)Źródła - klasyfikacja.
24)Rzeka jako ciek naturalny.
25)Charakterystyka koryta rzecznego. Dlaczego rzeki meandrują?
26)Parametry morfometryczne doliny rzecznej i koryta rzeki.
27)Charakterystyka rumowiska rzecznego.
28)Ruch wody w rzece.
29)Stany wody w rzece oraz ich pomiar.
30)Natężenie przepływu jako najważniejsza charakterystyka odpływu rzecznego.
31)Przepływ a stan wody w rzece.
32)Strefa aeracji a strefa saturacji.
33)Formy wody w strefie aeracji.
34)Poziom wodonośny -charakterystyka.
35)Typy wód podziemnych.
36)Zasilanie wód podziemnych.
37)Od czego zależy wielkość infiltracji wód opadowych?
3 Cool

W jakich warunkach tworzy się spływ powierzchniowy?

1) Hydrologia a nauki pokrewne.

Hydrologia-jest to nauka o wodzie, o środowisku wodnym abiotycznym ze szczególnym uwzględnieniem obiegu wody w przyrodzie i procesów związanych z tym obiegiem
Hydrologia(definicja UNESCO)-nauka zajmująca się badaniem wody na powierzchni Ziemi, ponad nią i wewnątrz niej, jej występowaniem w czasie i przestrzeni, obiegiem, jej biologicznymi i chemicznymi właściwościami, jej współoddziaływaniem ze środowiskiem i związkami z życiem.
Hydrografia-zajmuje się opisywaniem i pomiarami otwartych powierzchni wodnych(rzeki, jeziora itd.)
Hydrotechnika-dział z pogranicza techniki i nauki zajmuje się sposobami wykorzystania wody do celów gospodarczych, bytowych, komunalnych.
Meteorologia-nauka o procesach i zjawiskach fizycznych zachodzących w atmosferze.
2)Wewnętrzna struktura hydrologii jako nauki.
a)ze względu na przedmiot badań
-hydrofizyka(zajmuje się procesami fizycznymi zachodzącymi w wodzie)
-hydrochemia(bada skład chemiczny wód)
-hydrobiologia(nauka o życiu organizmów wodnych)
b)ze względu na obieg
-hydrometeorologia(przemiany ody w atmosferze)
-oceanografia(nauka o wodzie mórz i oceanów)
-potamologia(nauka o wodach rzecznych)
-linnologia(nauka o jeziorach naturalnych)
-krenologia(bada źródła)
-pedohydrologia(nauka o glebach)
-hydrogeologia(bada wody podziemne)
-palutologia(hydrologia bagien)
-kriologia(badanie lodu)
3)Kiedy powstała hydrologia?
Już w starożytnym Egipcie budowano pierwsze wodowskazy, aby mierzyć poziom wód.
W starożytnym Rzymie budowano akwedukty(otwarty przepływ wody)koryta kamienne. Wituwiusz wymyślił obieg wody w przyrodzie.
4)Budowa cząsteczki wody i jej konsekwencje.

Cząsteczka wody ma charakter polowy-jest dwubiegunowa(biegun dodatni od H+ a ujemny od O- .Cząsteczki mają skłonność do łączenia się ze sobą- atom H jednej cząsteczki łatwo wiąże się wiązaniami wodorowymi(słabsze od kowalencyjnych). Cząsteczki tworzą agregaty, skupiska cząsteczek. Agregaty są niestabilne, ich struktura jest dynamiczna. Podczas zmian temperatury liczba cząsteczek się często zmienia. W wodzie w stanie ciekłym atom tlenu jest połączony ze średnio 3,5 atomami H. Gdy woda zamarza struktura staje się bardzo uporządkowana, każdy atom O łączy się z 4 atomami H. Mówimy że jest to budowa tetraedryczna. Dzięki temu uporządkowaniu lód płynie po powierzchni wody. Średnia ilość cząsteczek w agregacie w niższych temperaturach wynosi 50-60,w wyższych 10-20, przy temp. Bliskiej 0o –65, tuz przed parowaniem-12.ilość cząsteczek w agregacie zależy od temperatury.
5)Omów właściwości termiczne wody.
Woda ma duże ciepło właściwe. W temperaturze 15o wzrost temperatury 1 kg wody o 1o wymaga energii 4,8186 kJ. Jest to b. duża wartość; jedynie do podgrzania o 1o gazowego amoniaku i ciekłego wodoru potrzeba więcej energii(odpowiednio 5,15 i 14,23).Ciepło jest natomiast b. Powoli oddawane, dlatego też woda może gromadzić znaczne jego ilości. Powoduje to buforujące działanie dużych zbiorników wodnych na klimat i relatywnie powolne i przewidywalne zmiany temperatury w zbiornikach w ciągu roku; oba zjawiska w istotny sposób określają możliwość występowania żywych organizmów.
Woda charakteryzuje się małą przewodnością cieplną. Transport ciepła na skutek dyfuzji molekularnej jest ograniczony. W konsekwencji ciepło powinno pozostawać tam gdzie było zaabsorbowane przede wszystkim w ogrzewanych promieniowaniem słonecznym wodach powierzchniowych. Jednak tak się nie dzieje. Wiatr i ruchy wody przyczyniają się do transportu ciepła na skutek dyfuzji turbulentnej tak dalece, jak oddziaływanie ich sięga w głąb. Powstają w ten sposób charakterystyczne gradienty temperatury, na których tle kształtują się gradienty rozmieszczenia związków chemicznych i organizmów.
6)Dlaczego woda w czystym oceanie wydaje się niebieska?
Prawie cala energia, która dociera do powierzchni Ziemi pochodzi z promieniowania słonecznego. Całe promieniowanie słoneczne, które dociera do powierzchni Ziemi nazywamy promieniowaniem całkowitym. Składa się nań bezpośrednie promieniowanie słoneczne i promieniowanie rozproszone. Atmosfera zatrzymuje część promieniowania krótkofalowego, dlatego promieniowanie, które dosięga powierzchni Ziemi obejmuje zakres długości fali 300-3000 nm. Promieniowanie to może być rozdzielone na trzy duże zakresy o różnym działaniu:
*300-380 nm nadfiolet; szkodliwe działanie na organizmy
*380-750 nm promieniowanie widzialne; zakres ten obejmuje promieniowanie fotosyntetycznie czynne w zakresie 400-700 nm; wykorzystane w procesie fotosyntezy
*750-3000 nm promieniowanie podczerwone; inaczej cieplne
Gdy promieniowanie pada na powierzchnię zbiornika, mała część ulega odbiciu, reszta przenika do wody i tam jest pochłonięta(zaabsorbowana).Promieniowanie o różnych długościach fali jest w różny sposób absorbowane przez wodę; tym samym barwa światła zmienia się wraz z głębokością. W czystej wodzie promieniowanie czerwone absorbowane jest najsilniej. Najgłębiej przenika światło niebieskie.
Światło o różnej długości fali jest rozpraszane selektywnie, z różnym nasileniem. Światło o krótkiej długości fali ulega silniejszemu rozpraszaniu niż światło o większej długości fali. Światło niebieskie przenika najgłębiej, a zarazem jest najsilniej rozpraszane, dlatego też czysta woda wydaje się niebieska.
7)Co to jest hydrosfera?
Hydrosfera-wodna powłoka Ziemi przenikająca atmosferę i litosferę. Obejmuje: wody atmosferyczne, powierzchniowe, podziemne w postaci: gazowej ciekłej i stałej. Wody hydrosfery gromadzą się w oceanach, morzach , jeziorach, rzekach, bagnach, pokrywie śnieżnej ,lodowcach i zbiornikach wód podziemnych. ta część hydrosfery która obejmuje wody w postaci nie zanikającego lodu lodowcowego ,morskiego i gruntowego nosi nazwę kriosfery. natomiast ta część hydrosfery która obejmuje wody mórz i oceanów nosi nazwę oceanosfery. Zapasy wodne hydrosfery są stale. Ocenia się je na 1.4 mld km3. Woda Mórz i oceanów stanowi 96.5%, wody słodkie 2.5% lodowce i wieczne śniegi 1.7%

8)Dlaczego woda krąży w obrębie hydrosfery?
*Obieg odbywa się dzięki energii słonecznej-procesy wywoływane przez nią to:
-parowanie
-kondensacja(stan gazowystan ciekły)
-zamarzanie(stan ciekłystan stały)
-topnienie(stan stałystan ciekły)
-sublimacja(stan stałystan gazowy)
*Siła przyciągania ziemskiego wywołuje ruch wody-dzięki sile grawitacji krople wody opadają na ziemie. Powoduje też spływ powierzchniowy i podziemny oraz wsiąkanie. Wywołuje ruch wody w korytach rzeki.
*Oddziaływanie ciał niebieskich- przyciąganie wody przez Księżyc i Słońce powoduje ruch wody. Występują przypływy i odpływy. Prądy pływowo-morskie.
*Siły międzycząsteczkowe w gruncie- siła przeciwstawna do grawitacji. Cząsteczki w kapilarach mogą przeciwstawiać się sile grawitacji. Powstaje podsięk kapilarny- umożliwia roślinom dostęp do wody w glebie.
*Reakcje chemiczne i procesy biologiczne- np. transpiracja roślin(czynne wyparowywanie wody z rośliny)
*Działalność człowieka w niewielkim stopniu wywołuje ruch wody
-regulacja rzek(zmiana tempa i kierunku przepływu wód)
-melioracje(zmiana tempa i siły)
-ujęcia wody podziemnej i gruntowej)
9)Cykl hydrologiczny Ziemi.
Cykl hydrologiczny (obieg wody w przyrodzie) opisuje istnienie i ruch wody na, w i ponad powierzchnią Ziemi. Woda na Ziemi jest w ciągłym ruchu i zmienia swoje formy, od stanu ciekłego, poprzez gazowy do stałego i na odwrót. Obieg wody trwa od miliardów lat i całe życie na Ziemi jest od niego zależne.
*Obieg wody nie ma punktu początkowego, ale możemy prześledzić cały cykl poczynając od oceanu. Siłą napędową procesu obiegu wody jest Słońce. Podgrzewa ono wodę w oceanie, ta zaczyna parować i w postaci pary unosi się nad oceanem. Wznoszące prądy powietrzne przenoszą parę wyżej, do atmosfery, gdzie niska temperatura wywołuje proces kondensacji, powstają chmury. Poziome prądy powietrzne, z kolei, przenoszą chmury wokół globu ziemskiego. Drobne cząsteczki wody w chmurach zderzają się ze sobą, powiększają swoją masę i w końcu, w postaci opadu spadają na ziemię. Opadem może być śnieg, który gromadząc się na powierzchni Ziemi z czasem przekształca się w pokrywę lodową i lodowce. Te ostatnie mogą zatrzymać zamrożoną wodę na tysiące lat. W cieplejszym klimacie pokrywa śnieżna zwykle wiosną roztapia się. Część wód opadowych i roztopowych spływa po powierzchni ziemi, tworząc odpływ powierzchniowy. Dociera do rzek i jako przepływ rzeczny podąża w stronę oceanu. Woda spływająca po powierzchni lub przesiąkająca w głąb zasila jeziora słodkiej wody. Znaczna część wody przesiąka, infiltruje do gruntu. Woda utrzymująca się stosunkowo blisko jego powierzchni tworzy odpływ gruntowy, zasilający wody powierzchniowe (i ocean). Część wód gruntowych znajduje ujście na powierzchni Ziemi, gdzie pojawia się w postaci źródeł słodkiej wody. Płytkie wody gruntowe wykorzystywane są przez system korzeniowy roślin. W roślinach woda transpirowana jest przez powierzchnię liści i z powrotem przedostaje się do atmosfery. Część wody infiltrującej do gruntu przesiąka głębiej, zasilając warstwy wodonośne (nasycone wodą warstwy gruntu), które magazynują ogromną ilość słodkiej wody przez długi czas. Jednak po jakimś czasie woda ta dotrze do oceanu, gdzie cykl obiegu wody "kończy się".
10)Bilans wodny Ziemi.
Bilans wodny-stanowi porównanie przybytków i ubytków wody, charakteryzuje obieg wody w danej przestrzeni bilansowania (powierzchni zlewni lub jakiejś z góry założonej/przyjętej powierzchni, dla której można porównywać składniki bilansu) i w określonym czasie.
*lościowe ujęcie obiegu wody traktowane dynamicznie określa w wybranym przedziale czasu i przestrzeni zmienność składników (faz), obiegu i wskazuje na trendy obszarowe b. w. B. w. może być naturalny charakteryzujšcy naturalny układ - bilans surowy składników: opady (P) - odpływ (H) - straty (S) - parowanie (E) - retencja (R). B. w. oparty na wartościach średnich z wielolecia (conajmniej 10 lat) to bilans przeciętny, średni lub normalny, a na wartościach z poszczególnych lat szczegółowy. B. w. sztuczny czyli bilans wodnogospodarczy wynika nie tylko z warunków przyrodniczych w obrębie zlewni, lecz jest wynikiem ukierunkowanej działalności człowieka.
Wielkość składników, elementów b. w. naturalnego wyraża się w wysokości warstwy wody na całym obszarze zlewni (obszarze bilansowania): warstwa opadu, odpływu, parowania, retencji. Równanie b. w. (średniego) Pencka-Oppokowa ma postać:
P = H + S
Parowanie mieści się w stratach (S), a ubytki i przyrosty retencji w wieloleciu równoważy się.
WYKŁAD: ∆R+P=E+H P- opad E- parowanie H- odpływ R- retencja
11)Typy genetyczne jezior.
1)Jeziora tektoniczne- należą do nich najgłębsze jeziora świata-, Tanganika, Malawi. Są one najczęściej wąskie(bo powstają w wydłużonych rowach tektonicznych)a także rozległe(powstają w wyniku deformacji tektonicznych mis np. Ładoga). W Polsce nie ma jezior tektonicznych.
2)Jeziora polodowcowe- powstały w wyniku działania lodowców kontynentalnych i górskich.
a)jeziora rynnowe- jezioro podłużne ułożone południkowo, wąskie, długie o stromych brzegach, powstają na skutek dużej siły niszczącej wody, gdy topił się lodowiec np. Jeziorak, Hańcza
b)jeziora morenowe- długie, płaskie, najbardziej ukształtowane dno, linia brzegowa rozwinięta np. Śniardwy, Mamry
c)oczka i wytopiska- okrągłe, płytkie(do 3 m), powstałe w wyniku działania moreny dennej np. oczka śródpolne(Mazury)
d)kotły-małe, ale bardzo głębokie jeziora, powstałe na skutek tego, że w lądolodzie w wyniku ocieplania powstawały szczeliny i woda spadająca żłobiła zbiorniki
3)Jeziora rzeczne-
a)zakolowe-o charakterze starorzeczy, maja kształt podłużny, powstają przez odcięcie koryt rzecznych np. przy Bugu- burzyska, przy Wiśle- wiśliska, przy Warcie- warciska
b)deltowe-tworzą się przy ujściach rzek np. Dąbie
c)przybrzeżne(przymorskie)-powstają przez oddzielenie od morza zatok np. Łebsko, Gardno
d)reliktowe-jest to oddzielony fragment morza np. Morze Kaspijskie
4)Jeziora krasowe- powstałe w zapadliskach i lejach na obszarach zbudowanych ze skał wapiennych lub gipsowych np. jeziora Pojezierza Łęczyńsko-Włodawsiego
5)Jeziora wulkaniczne- powstałe w wyniku działania wulkanów
*jezioro kalderowe- np. Sewan, Albano
6)Jeziora eoliczne- powstałe w zagłębieniach między wydmami (jeziora śródwydmowe), w zagłębieniach powstałych wskutek wywiania przez wiatr skał sypkich (jeziora deflacyjne) lub ich nawiania (jeziora akumulacyjne)
7)Jeziora bagienne- utworzone w wyniku utrudnionego odpływu wód gruntowych, które "wychodzą" na powierzchnię w obniżeniach terenu;
8)Jeziora zaporowe- powstałe wskutek przegrodzenia doliny rzecznej, np. obrywem, osuwiskiem, potokiem lawy, spływajacycm lodowcem, wałem morenowym
12)Geneza jezior poleskich.
Są 2 hipotezy na temat powstania jezior poleskich:
a)krasowa- woda która się wytapiała działała na krasowienie skał wapniowych, „atakowała” podłoże wapniowe. Woda zawierająca CO2 (w połączeniu CO2+H2O) powodowała powstawanie H2CO3(kwas węglowy), a ten z kolei ługował skały wapniowe, powstawały zapadliska i wypełniały się wodą. Zachodzi tym mocniej im więcej CO2 jest w wodzie. Czas koniec plejstocenu- początek holocenu(pierwsze ocieplenie 12,5 tys. lat temu). Chociaż lądolód był odległy o 400 km istniała tu wieczna zmarzlina a teren przypominał tundrę lub lasotundrę.
b)termokrasowa- zjawiska i formy powierzchni powierzchni powstałe w obszarach wiecznej zmarzłości na skutek wytapiania lodu gruntowego. Czas: koniec plejstocenu- początek holocenu(pierwsze ocieplenie 12,5 tys. lat temu).Tworzone „soczewy” i klinowate stożki. Teren przypomina tundrę lub lasotundrę. Lądolód odległy o 400 km.
13)Elementy misy jeziornej.
Elementy misy jeziornej:
1.Strefa przybrzeżna, a wśród niej:
- klif,
- pobrzeże(wynurzone i zatopione)
- mieliznę brzegową (abrazyjna i akumulacyjna)
- odsypisko.
Głębokość tej strefy jest niewielka. W strefie tej promieniowanie słoneczne dociera do dna, umożliwiając rozwój roślinności zielonej. Strefa przybrzeżna zwana jest inaczej litoralem.
2.Strefa stoku
3.Zagłębienie śródjeziorne
-zwierciadło wody
-próg
-głęboczek
*Elementy misy jeziornej jeziora polodowcowego:
1.Progi
2.Akweny=plosa, części jezior oddzielone wypłyceniem, progami np. Wigry
3.Głęboczek- określa miejsce które jest w danym jeziorze najgłębsze, trudno je wykryć
4.Zatoki
5.Wyspy i półwyspy
14)Zasilanie jezior.
1)Zasilanie jezior powierzchniowo- bezpośrednie spady na powierzchnie jeziora. Na terenie zlewni deszcz, który spływa do jeziora
2)Zasilanie przez cieki. Może mieć charakter:
-przepływowy
-bezodpływowy(woda nie odpływa z jeziora tylko może parować)
3)Zasilanie przez wody morskie- jeziora koło jezior, woda wdziera się podczas sztormów.
4)Zasilanie jezior wodami podziemnymi. Są tu 3 głębokości zasilania:
-1 poziom wodonośny
-głębsze warstwy wodonośne będące pod ciśnieniem; jezioro stanowi studnie artezyjska
-dno jeziora nacina warstwę wodonośną i powstaje szczelina przez którą napełniane jest jezioro.
Dla jezior bezodpływowych 30% przychodu to wody podziemne a 70%-opady.
Dla jezior przepływowych 3% zasilania to wody podziemne a 97% powierzchniowe(przez rzekę i cieki)
15)Charakterystyki morfometryczne powierzchni i misy jeziornej.
a)powierzchnia jeziora(P)-jest to obszar wyznaczony przez średnia izobaty 0. Przykład jezioro Drużno w delcie Wisły zabagnione przepływowe 12-30 km w zależności od stanu wody.
b)długość jeziora(L)-najmniejsza odległość między najbardziej oddalonymi od siebie punktami linii brzegowej, mierzona wzdłuż linii nie wychodzących poza obrys jeziora.
*Średnia efektywna długość jeziora – jest to odległość, fragment jeziora po którym działanie wiatru i fal nie napotyka na przeszkody
c)Wskaźnik wydłużenia jeziora- iloczyn długości jeziora i szerokości średniej
d)Wskaźnik rozwinięcia linii brzegowej- iloraz długości linii brzegowej i obwodu koła o powierzchni równej powierzchni jeziora. długość linii brzegowej podzielona przez obwód koła, które można by przyjąć za powierzchnie jeziora. Jeziora małe K=1 np. jeziora pojezierza Łęczyńsko-Włodawsiego K=1,1 lub 1,2, jezioro Jeziorak K=5,85.
e)Głębokość maksymalna-przy sporządzaniu planu batymetrycznego jeziora poprzez sondowanie. Większość jezior w Polsce ma głębokość > 10 m np.. Hańcza 108,5 m
*głębokość średnia jeziora- stosunek pojemności jeziora do jego powierzchni.
f)pojemność jeziora-suma pojemności poszczególnych warstw jeziora zawartych pomiędzy kolejnymi izobatami. Pojemność warstwy między izobatami zastępuje się objętością stożka ściętego, którego podstawy równe są powierzchniom wyznaczonym przez górna i dolna izobatę.
g)średnia szerokość jeziora-jest to stosunek powierzchni jeziora do jego długości wyrażany w metrach.
h)maksymalna szerokość jeziora-jest to największa odległość między przeciwległymi brzegami jeziora, mierzona wzdłuż linii prostopadłej do linii długości jeziora.
16)Typy miktyczne jezior.
1)jeziora amiktyczne-zbiorniki przez cały rok pokryte lodem, w których masy wód nie mieszają się w ogóle. Jeziora takie występują w strefie arktycznej i antarktycznej oraz w wysokich górach.
2)jeziora meromiktyczne-zbiorniki, w których wody ulęgają tylko częściowemu mieszaniu; głębokie warstwy nie są nigdy wymieniane, gdyż woda ze względu na znaczną zawartość rozpuszczonych soli ma dużą gęstość lub jezioro jest osłonięte od wiatru.
3)jeziora holomiktyczne-zbiorniki, w których następuje pełne mieszanie podczas cyrkulacji. Zależnie od tego jak często zachodzi cyrkulacja dzieli się je dalej na:
a)jeziora oligomiktyczne-, w których wody w pełni mieszają się raz na kilka lat. Z powodu znacznej ich wielkości i związanej z tym podwyższonej zdolności magazynowania ciepła od aktualnych warunków klimatycznych zależy czy dochodzi do całkowitego wymieszania.
b)jeziora monomiktyczne-, których wody ulęgają mieszaniu tylko raz w roku, latem lub zimą.
- Jeziora monomiktyczne zimne-leżą w strefie polarnej. Pokrywa lodowa topnieje w lecie, lecz woda z trudem osiąga temp. 4o, tak że cyrkulacja zachodzi latem.
- Jeziora monomiktyczne ciepłe-wody mieszają się tylko zimą. Woda oziębia się wprawdzie do blisko 4o, lecz nie zamarza. Przykładem jest Jezioro Bodeńskie.
c)jeziora dimiktyczne- których wody są mieszane w ciągu roku dwukrotnie(wiosną i jesienią), są najliczniejszym typem miktycznym w strefie umiarkowanej.
d)jeziora polimiktyczne- w których okresy pełnego mieszania powtarzają się w ciągu roku wielokrotnie, często nawet w rytmie dobowym. Są to płytkie jeziora w strefie gorącej i umiarkowanej, o słabym pionowym gradiencie temperatury.
17)Dlaczego buduje się zbiorniki zaporowe?
Zbiorniki zaporowe są to zbiorniki z reguły sztuczne, powstałe w celu retencji (zatrzymania, kumulacji, przetrzymania – w różnych celach) wody. Równocześnie jednak zbiornik zaporowy jest zbiornikiem wody. buduje się na rzekach głównie dla zabezpieczenia przed powodziami, zaopatrzenia ludności w wodę, dostarczenia energii wodnej oraz ułatwienia systemów żeglugi. Zbiorniki te mogą pełnić wiele funkcji, wśród których pewne nawet się wykluczają (np. funkcja energetyczna i przeciwpowodziowa, funkcja zaopatrzenia w wodę i rekreacyjna).
Podstawowe funkcje zbiorników zaporowych:
• gromadzenie wód na potrzeby ludności miejskiej i przemysłu,
• wykorzystanie energii wodnej (hydroenergetyka),
• ochrona przed powodziami lub utrzymanie żeglowności rzeki poprzez zmniejszenie nieregularności przepływów wody,
• wykorzystanie w celach irygacyjnych,
• rozwój turystyki, rekreacji i sportu.

18)Parametry morfometryczne zbiornika zaporowego.
a)punkt maksymalnej głebokości-jest przy zaporze(w jeziorach był na środku)
b)długość-mierzy się od zapory czołowej do tzw. Cofki(miejsce na rzece do którego sięga podwyższenie poziomu wody w wyniku max spiętrzenia zbiornika zaporowego)
c)powierzchnia-jest elementem bardzo zmiennym bo zbiorniki mają dużą dynamikę pojemności i poziomu zwierciadła wody.
d)pojemność(
-całkowita(brutto)teoretyczna wynika z konstrukcji zbiornika
-martwa-dolna część zbiornika która ulega zamulaniu
-netto-to jest to co zostaje
-rezerwa powodziowa-górna część zbiornika jest to zapas normalnie nie wypełniony, przygotowany do przyjęcia wód powstałych w wyniku wezbrań
19)Problemy związane z funkcjonowaniem zbiorników zaporowych.
Cechą charakterystyczną zbiorników zaporowych są częste zmiany poziomu wody, związane z celami, dla których zbiornik został zbudowany. Zmiany poziomu wody są szkodliwe szczególnie dla strefy przybrzeżnej powodując w lecie jej wysychanie a w zimie silne przemarzanie. Utworzenie sztucznego zbiornika wodnego powoduje znaczące zmiany lokalnego środowiska naturalnego. Wpływ zbiorników na przyrodę Zbiorniki zaporowe mają zasadniczy wpływ na zmianę krajobrazu dolin rzecznych, wpływają na stosunki hydrologiczne regionu oraz mogą mieć wpływ na mikroklimat. Zamieniając rzekę w zbiornik wody stojącej przebudowują strukturę i skład gatunkowy zwierząt. Może to mieć istotne znaczenie dla ptaków wodnych szczególnie w okresie wędrówek. Szczególnie wyraźny wpływ mają zbiorniki zaporowe na faunę ryb. Po pierwsze umożliwiają niektórym gatunkom wędrówki rozrodcze, podczas gdy budowane przepławki nie zawsze spełniają swoją rolę, w szczególności tam, gdzie są elektrownie wodne. Przy dużych wahaniach poziomu wody, jakie mają miejsce w zbiornikach, zwłaszcza energetycznych, następuje odsłanianie powierzchni dna w górnych ich częściach. Przy dłużej trwającym obniżeniu poziomu pozbawione wody partie dna pokrywają się szybko roślinnością lądową, która ulega rozkładowi po ponownym podwyższeniu poziomu wody.
20)Charakterystyka wezbrań.
Wezbranie - wysoki stan wody w rzece, który prowadzi do wystąpienia rzeki z brzegów i zalania doliny rzecznej. W polskiej terminologii geograficznej wezbrania przynoszące szkody materialne i społeczne nazywa się powodziami.Typy wezbrań (powodzi) w Polsce:
• półrocza letniego:
o opadowo-nawalne - na skutek krótkotrwałego, ulewnego opadu, mają charakter lokalny,
o opadowo-rozlewne - na skutek kilkudniowych, ulewnych opadów, zajmują większe obszary,
• półrocza zimowego:
o roztopowe - na skutek nagłego stopnienia grubej pokrywy śnieżnej,
o zatorowe - na skutek zatamowania odpływu wody przez lód bądź śryż,
o sztormowe - w czasie silnych wiatrów od strony morza wpychających wodę morską w doliny rzeczne.
Powodzie półrocza letniego występują najczęściej w górach, a półrocza zimowego - na nizinach.

21)Ustroje wodne rzek.
Podstawą klasyfikacji jest rodzaj zasilania rzek i liczba okresów o ekstremalnych przepływach. Do charakterystyki ustrojów wprowadził współczynnik przepływu, dzięki któremu można porównać rzeki o różnej zasobności.
• Ustroje krzywe
o ustrój lodowcowy: np. Ren, Rodan, wahania stanów wód związane są z topnieniem lodowców w porze letniej.
o ustrój deszczowy oceaniczny: charakterystyczny dla Loary, Sekwany, Garonny. Duże przepływy tych rzek występują zimą, małe latem.
o ustrój deszczowy międzyzwrotnikowy
o ustrój śnieżny górski
o ustrój śnieżny równinny: np. Wołga, Peczora, Dwina; ich wezbrania występują wiosną w wyniku szybkiego topnienia pokrywy śnieżnej.
• Ustroje złożone pierwotne
o ustrój śnieżny przejściowy
o ustrój śnieżny równinny
o ustrój śnieżno-deszczowy
o ustrój deszczowo-śnieżny
• Ustroje złożone zmienne
o typ śnieżno-deszczowy: np. Wisła; występują tu wezbrania wiosenne (spowodowane topnieniem śniegu) i wyrównane wodostany letnie (w wyniku dużych opadów deszczu, przy silnym parowaniu)
o typ śnieżny
22)Zlewnia jako podstawowa jednostka hydrograficzna.
Zlewnia
Część powierzchni terenu zamknięta działem wodnym w dowolnym profilu (np. wodowskazowym, zapory, mostu, ujścia cieku), z którego wody spływają do jednego wspólnego odbiornika (rzeki, jeziora, bagna). W przypadku, gdy zlewnia obejmuje cały system rzeczny, tj. system rzeki głównej i jej dopływów, pojecie zlewni jest równoznaczne z pojęciem dorzecza. Zlewnią systemu rzecznego jest dorzecze.
23)Źródła - klasyfikacja.
1)ze względy na siłę grawitacji
a)descencyjne(zstępujące)-spływa w dół
b)ascencyjne(wstępujące)- wybijanie pary wodnej do góry
2)ze względu na wyprowadzanie wody
a)warstwowe-gdy jest kontakt całej warstwy wodonośnej z rzeźbą terenu
b)szczelinowe-między poziomem wodonośnym a powierzchnią terenu są szczeliny skalne którymi woda doprowadzana jest na powierzchnię terenu(ujścia)
c)uskokowe- gdy mamy uskok tektoniczny szczelinami woda wyprowadzana jest pod ciśnieniem
d)krasowe-powstałe na terenach krasowych, skomplikowany układ przewodów wyprowadzających wodę.
3)ze względu na usytuowanie w rzeźbie terenu
a)krawędziowe-ostra krawędź, u jej podłoża jest kontakt wód podziemnych z wodami powierzchniowymi-góry, w przypadku uskoku
b)stokowe i podstokowe
c)dolinowe(dolinne)-dolina rzeczna żłobiąc podłoże dotyka do jakiegoś poziomu
d)korytowe- znajduje się już w korycie rzecznym
e)zaporowe-powstaja na płaskich terenach, woda przy powierzchni na terenach bagiennych napotyka na utwory nieprzepuszczalne
4)ze względu na temperaturę
a)termalne(granica wód termalnych 20o)
b)nietermalne
5)ze względu na zawartość składników mineralnych
a)mineralne(mają>1 g substancji mineralnej/1 litr
b)ultrasłodkie(bez substancji mineralnej)
c)słodkie
d)akratopegi(średnie)

24)Rzeka jako ciek naturalny.
Rzeka-jest to naturalny ciek powstały z połączenia potoków lub wypływający z lodowca, jeziora, źródła, mokradła, zasilany powierzchniowo lub podziemnie woda z opadów spadłych w jej dorzeczu, mający ukształtowane koryto, płynący pod wpływem siły grawitacyjnej w łożysku i dolinie- wyżłobionych w wyniku działania siły erozyjnej. wyróżnić można 3 biegi dużych rzek:
a)górny-spadki są największe, duża prędkość wody, powodowane to jest silną erozją denną, głownie woda płynie w dół nie zatrzymuje się, koryta rzek są głęboko wcięte w podłoże.
b)Srodkowy-spadek i prędkość jest mniejsza, oprócz erozji dennej jest erozja boczna, tworzą się meandry, powstają starorzecza, woda podczas wezbrań zmienia swoje koryta, kształt łagodniejszy
c)dolny- nizinne, blisko morza, spadek bardzo mały, rzeka płynie powoli, dominują zjawiska akumulacji, zjawisko podnoszenia się dna koryta rzecznego, szeroka płaska dolina, mogą tu się tworzyć jeziora deltowe(Miedwie), bardzo zmienny charakter koryta rzeki
25)Charakterystyka koryta rzecznego. Dlaczego rzeki meandrują?
*Koryto rzeki-to najniższa część doliny, wyżłobiona przez rzekę, która woda płynie przez większą część roku. Dno doliny ukształtowane przez rzekę.
W korycie rzeki wyróżniamy 2 brzegi:
- wklęsły -tworzony przez silę erozji bocznej i wgłębnej, strumień wody wymywa brzeg w bok i w dół, razem z cząstkami.
- wypukły –tworzony w wyniku siły akumulacji(osadzania).Tworzy się odsypisko. Dzieje się tak bo nurt jest wolniejszy.
W miejscu gdzie rzeka tworzy zakola tworzą się bystrza(miejsca płytkie) i plosa (miejsca głębokie).W środkowej części koryta mogą tworzyć się ławice(łachy) z czasem zarastając mogą tworzyć się z nich wyspy zwane kępami.
Elementy koryta rzecznego: głębina, przykosa, ławica, przymulisko, odsypisko.
*Meandry (zakola), rozwijając się przekształcając i przesuwając zgodnie z kierunkiem płynięcia wód rzecznych, formują dolinę przede wszystkim dzięki erozji bocznej. Meandrowanie jest tym intensywniejsze, im rzeka ma mniejszy spadek i prowadzi mniej wody, a także niesie mniej materiału. W dolinie rzecznej dominuje wówczas erozja boczna, przy stosunkowo słabej erozji wgłębnej. Nieodłączną cechą meandrowania jest podcinanie brzegów o dłuższym łuku oraz odkładanie materiału na brzegach o krótszym łuku. Proces ten prowadzi w rezultacie do przerwania tzw. szyi meandru, wyprostowania układu koryta, jego skrócenia i zwiększenia spadku. W miejscu pętli meandrowej powstaje martwy odcinek koryta wypełniony wodą stojącą, tzw. starorzecze. Meandry tworzą się zazwyczaj na terenach nizinnych, w dolnym oraz środkowym odcinku rzeki, tam gdzie ma ona mały spadek oraz słaby nurt, wskutek erozji bocznej. Meandry przesuwają się w miarę upływu czasu ku ujściu rzeki, zwiększając swoją krzywiznę oraz poszerzając dolinę. Meander może zostać odcięty od głównego biegu rzeki, np. wskutek podniesienia się chwilowo poziomu wody, tworząc starorzecze.
26)Parametry morfometryczne doliny rzecznej i koryta rzeki.
a)spadek podłużny rzeki-stosunek różnicy wysokości miedzy 2 rozpatrywanymi punktami mierzona wzdłuż biegu rzeki do długości tego odcinka mierzona w o/oo J=∆h/l
-profil podłużny rzeki-graficzne przedstawienie spadku podłużnego rzeki naniesienie poszczególnych kilometrów na wysokość nad poziomem morza.
b)długość rzeki-wynika z kilometrowania, rozpoczynamy od ujścia i dążymy w kierunku źródła, pomiar długości wzdłuż biegu.
c)rozwinięcie rzeki-mówi jak urozmaicone jest koryto rzeki. Jest to stosunek długości rzeki do długości odcinka AB. L/AB
d)średni spadek rzeki-stosunek różnicy wysokości między źródłem i jej ujściem w[m] do całkowitej długości rzeki w [km].
27)Charakterystyka rumowiska rzecznego.
Ma duży wpływ na kształtowanie koryt rzeki.
Frakcje rumowiska:
1)rumosz skalny-ruszany jest przy wezbraniu
2)rumowisko wleczone po dnie-w czasie przesuwania się nie traci kontaktu z dnem .np. piasek, żwir, otoczaki
3)rumowisko unoszone-ciężar właściwy większy od rzeki, ale ze względu na nurt rzeki unosi się, w zbiorniku stałym opada(brak nurtu) i powoduje sedymentację np. pyły mineralne, części ilaste
4)rumowisko zawieszone-lżejsze od wody, unosi się cały czas, są to cząstki organiczne, żywe organizmy-potamoplankton.
5)rumowisko rozpuszczone-związki chemiczne rozpuszczone ze skał niesione z wodą niewidoczne związki wymyte z dorzecza , są to jony
Ilość i jakość rumowiska wpływa na zabarwienie rzek np. Narew(zatorfione, leśne-kolor herbaty, związki pochodzą z wymywania humusu) i Huang-ho)Rzeka Żółta, nazwa pochodzi od lessu zawieszonego w tej rzece).
28)Ruch wody w rzece.
Ruch wody zależy od jej ilości (przepływu) i temperatury, od spadku terenu, właściwości podłoża oraz ilości niesionego materiału. Może być spokojny (laminarny, czyli warstwowy) albo burzliwy (turbulentny, czyli wirowy).Ruch spokojny cechuje ciągłość strumienia drobin cieczy, które przemieszczają się równolegle względem siebie. Zachodzi on, gdy woda płynie w prostej linii i jest słabo obciążona materiałem bądź rozpuszczonymi w niej substancjami, a także gdy jej temperatura jest stała. Ta postać ruchu jest jednak rzadko spotykana w przyrodzie. Najczęściej występuje w przyrodzie ruch burzliwy. Zachodzące w poprzek linii prądu przenoszenie energii oraz rozpuszczonych substancji 8i ładunku mineralnego czy organicznego prowadzi do przekraczania bariery sił lepkości cieczy. Skutkiem tego jest mieszanie wody w całym przekroju, połączone nawet z miejscowym „płynięciem pod prąd”. Prędkość płynięcia wody w rzece (mierzona w m na sek.) zależy od nachylenia terenu (spadku rzeki), charakteru dna i brzegów oraz masy spływających wód.
29)Stany wody w rzece oraz ich pomiar.
Stan wody w rzece (H) to wzniesienie zwierciadła wody w danym profilu wodowskazowym ponad przyjęty stan odniesienia. Określa on w sposób względny napełnienie koryta rzecznego, ma on wymiar długości i jest wyrażany w centymetrach.
Obserwacje stanów wody prowadzi się na wodowskazach dlatego poziomem odniesienia jest poziom zerowy podziałki na wodowskazie tzw. zero wodowskazu. Zero wodowskazu obiera się zwykle poniżej dna koryta rzeki i określa się jego rzędną czyli wysokość nad poziomem morza. Miejsce, w którym prowadzone są obserwacje stanów wody nazywa się posterunkiem wodowskazowym. Na podstawie całodziennych obserwacji stanów wody oblicz się stany charakterystyczne i wyznacza strefy stanów
Do stanów charakterystycznych należą:
-Stany ekstremalne- WWW(najwyższa wysoka woda)NWW(najniższa wysoka woda)
-Stany roczne- WW(wysoka woda, najwyższy stan wody w danym roku), NW(niska woda, najniższy stan wody w danym roku), SW(średnia woda, średni stan wody w danym roku)
30)Natężenie przepływu jako najważniejsza charakterystyka odpływu rzecznego.
Natężenie przepływu(przepływ)-Q- jest to objętość wody przepływającej przez określony przekrój porzeczny rzeki w jednostce czasu[m3/s].
Metoda szacowania: metoda powierzchnia-prędkość- ustalamy powierzchnie przekroju rzecznego, wyznaczamy kilka profili, a następnie w nich bada się prędkość wody płynącej np. młynkiem hydrometrycznym. Potem wylicza się średnią prędkość dla danego profilu. Następnie mnoży się powierzchnię razy prędkość do ustalenia objętości przepływu wody w profilu w ciągu 1s.
31)Przepływ a stan wody w rzece.
Podstawową miara odpływu jest natężenie przepływu, zwane w uproszczeniu przepływem(Q); jest to objętość wody przepływającej przez określony przekrój poprzeczny cieku w jednostce czasu, wyrażona w [m3/s lub dm3/s]. Znając stan wody w rzece i występujące przy danym stanie wody natężenie przepływu można skonstruować związek Q =f(H). Graficznym wyrazem tego związku jest krzywa natężenia przepływu. Wyraża ona statystyczną zależność między stanem wody a przepływem w określonym profilu rzecznym.
32)Strefa aeracji a strefa saturacji.
Strefa występowania Typy wód Stan fizyczny wody Rodzaje wód wg ośrodka sanitarnego
Strefa aeracji w. higroskopowe
w. błonkowate
w. kapilarne Wody związane Wody polowe
Wody szczelinowe
Wody szczelinowo-krasowe
Wody krasowe
w. wsiąkowe
w. zawieszone Wody wolne
Strefa saturacji w. przypowierzchniowe
w. gruntowe Wody swobodne
w. wgłębne
w. głębinowe Wody naporowe

Strefa aeracji= strefa wysycenia powietrza- woda znajdująca się w strefie niewysyconej wodą, w najpłytszej warstwie pod powierzchnia
Strefa saturacji-to strefa niejednorodna, tu pojawiają się kolejne poziomy wodonośne. Wszystkie wolne przestrzenie są wypełnione wodą. Górna granicą jest zwierciadło wody podziemnej.
33)Formy wody w strefie aeracji.
1)błonkowata-znajduje się na pierwszej warstwie wody higroskopowej
2)higroskopowa- cieniutka warstewka tworząca się na każdym ziarnie wody, ściśle z nią związana; związana siłami adhezji
3)kapilarna- znajduje się w przestrzeniach międzyglebowych, w szczelinach skalnych, związana z siłami kohezji. Woda ta ma możliwość sprzeciwiania się sile grawitacji.
4)wsiąkowa-wędruje w dół do strefy saturacji.
5)zawieszona-nie podnosi się ale na stałe związana jest w przestworach.
34)Poziom wodonośny -charakterystyka.
Poziom wodonośny(wodonosieć, strefa wodonośna)-strefa w której wszystkie przestwory w skale macierzystej wypełnione są wodą. Od spodu(spągu) ograniczone utworami nieprzepuszczalnymi, a górna granicą jest albo zwierciadło wód podziemnych albo kolejny utwór nieprzepuszczalny.
1)poziom wodonośny jednorodny-Warstwa wodonośna o stałych w przestrzeni parametrach hydrogeologicznych, takich jak: k, T, S, D, a,... Przeciwnie przypadku, gdy parametry są funkcją położenia i zamieniają się w przestrzeni, warstwę nazywamy niejednorodną TM
2)poziom wodonośny o zwierciadle swobodnym-warstwa wodonośna mająca zwierciadło swobodne i wykształconą strefę aeracji (niepełnego nasycenia). Często w takim sensie mówimy o wodach gruntowych TM. Nie jest ograniczony utworem nieprzepuszczalnym.
3)poziom wodonośny o zwierciadle napiętym(poziom naporowy)-Warstwa wodonośna o pełnym nasyceniu i napiętym zwierciadle (bez swobodnego zwierciadła i bez strefy aeracji) ograniczona w stropie i w spągu warstwami nieprzepuszczalnymi bądź słabo przepuszczalnymi, z naporem (parciem) na strop i spąg warstwy wodonośnej TM.
4)poziom wodonośny zawieszony-Występuje w strefie aeracji nad głównym poziomem wodonośnym. Może występować zarówno w utworach porowych jak i szczelinowych. Woda wolna gromadzi się na powierzchniach utworów nieprzepuszczalnych lub słabo przepuszczalnych. Poniżej p. w. z. występuje strefa aeracji głównego p. w. Zwierciadło wód zawieszonych żywo reaguje na wpływ czynników klimatycznych, charakteryzuje się małymi spadkami hydraulicznymi. Reżim hydrogeologiczny poziomu zawieszonego jest różny od reżimu głównego poziomu wodonośnego.
5)poziom wodonośny wciśnięty-znajduje się miedzy warstwami nieprzepuszczalnymi.
35)Typy wód podziemnych.
Wody podziemne są związane z litosferą a ich pochodzenie może być różne , mogą to być wody:
-Infiltracyjne- tworzą się w warstwach ziemi wskutek przesiąkania opadów atmosferycznych. Ilość wód przesiąkających do skał jest uzależniona od: opadów, rzeźby terenu, zdolności skał do przewodzenia wody.
-kondensacyjne- część wód powstała w wyniku skraplania (kondensacji) pary wodnej bądź na samej powierzchni ziemi lub bezpośrednio pod powierzchnią.
-juwenilne- powstają na etapie krzepnięcia magmy podczas jej wędrówki ku powierzchni ziemi, są one zmineralizowane zawierają znaczne ilości gazów.
-reliktowe- tzw. szczątkowe. Wody podziemne występujące na znacznych głębokościach znajdują się poza strefą aktywną wymiany.
-metamorficzne- powstają w czasie metamorfozy termicznej minerałów nie trwałych w tzw. procesie dehydrohsylacji.
PODZIAŁ:
1)wody strefy aeracji:
a)błonkowata-znajduje się na pierwszej warstwie wody higroskopowej
b)higroskopowa- cieniutka warstewka tworząca się na każdym ziarnie wody, ściśle z nią związana; związana siłami adhezji
c)kapilarna- znajduje się w przestrzeniach międzyglebowych, w szczelinach skalnych, związana z siłami kohezji. Woda ta ma możliwość sprzeciwiania się sile grawitacji.
d)wsiąkowa-wędruje w dół do strefy saturacji.
e)zawieszona-nie podnosi się ale na stałe związana jest w przestworach.
2)wody strefy saturacji
a)wody podpowierzchniowe- występują na obszarach gdzie nie ma strefy aeracji(obszary bagienne), wody kiepskiej jakości, brak filtracji, brak nasycenia w substancje mineralne.
b)gruntowe-są to wody o zwierciadle swobodnym, pierwszy poziom aeracji. Są najaktywniejsze. Genezę maja infiltracyjna, pochodzą z wód opadowych. Jest to woda deszczowa, śniegowa, która opadła i przesiąkła, dotarła do warstwy nieprzepuszczalnej i zaległa na niej. Od kilku do kilkunastu metrów w głąb. Lepsza jakość bo są częściowo oczyszczone.
c)wgłębne-leżą głębiej od wód gruntowych i są od nich ograniczone poziomem nieprzepuszczalnym. Przesiąkają one od wód gruntowych prze tzw. okna hydrologiczne np. uskok tektoniczny. Są zasilane o wiele wolniej, są dużo czystsze, bardzo dobrze filtrowane, mają bardzo dużo minerałów. Leżą od kilkudziesięciu do kilkuset metrów w głąb.
d)głębinowe-mają inną genezę. Zalegają pod kilkoma warstwami wód wgłębnych. Leżą od kilkuset m lub km w głąb. Są to wody reliktowe, pochodzące z dawnych epok np. wody jurajskie, kredowe. Bardzo czyste, bez mikroorganizmów, bogate w związki mineralne.
36)Zasilanie wód podziemnych.
Wody wgłębne-ich zasilanie odbywa się drogą infiltracji opadów atmosferycznych lub pośrednio przez szczeliny uskokowe albo różnego rodzaju okna hydrologiczne(przerwy w utworach nieprzepuszczalnych) występujących w stropie warstwy z wodami wgłębnymi.
*strefa zasilania wód podziemnych(alimentacji)- -strefa zasilania- jest to obszar na którym warstwa wodonośna wychodzi na powierzchnię terenu i następuje przesiąkanie (infiltracja) wód opadowych lub powierzchniowych (z rzek i jezior). Charakterystyczna cechą tej strefy jest pionowy ruch wody –od powierzchni do podstawy warstwy wodonośnej.
37)Od czego zależy wielkość infiltracji wód opadowych?
Intensywność infiltracji zależy od przepuszczalności utworów powierzchniowych i intensywności zasilania (intensywności opadu lub intensywności topnienia pokrywy śnieżnej). Zależy m.in. od przepuszczalności gruntów (ich współczynnika filtracji), morfologii terenu, szaty roślinnej, klimatu.
3 Cool

W jakich warunkach tworzy się spływ powierzchniowy?
rzeki na swej drodze zasilane są również wodami gruntowymi oraz tracą wodę, oddając ją do gruntu. Ciągle jednak przeważająca część wody w rzekach pochodzi z odpływu powierzchniowego. Zwykle część opadu przesiąka przez glebę. Gdy woda ta dotrze do warstw wodonośnych lub nieprzepuszczalnych zaczyna spływać w dół zgodnie z nachyleniem warstw skalnych. Podczas intensywnego deszczu można zauważyć wiele maleńkich strumyczków spływających w dół po stoku. Woda w gruncie zachowuje się podobnie - spływa kanalikami w kierunku rzeki. Wszystkie procesy obiegu wody w przyrodzie są wynikiem interakcji pomiędzy opadem a odpływem powierzchniowym. Wszystkie one zmieniają się w czasie i przestrzeni. Podobne burze w Amazonii i na pustyni Południowego Zachodu Stanów Zjednoczonych wywołają różniący się zasadniczo odpływ powierzchniowy. Wielkość takiego odpływu jest związana zarówno z czynnikami meteorologicznymi, jak i charakterem fizyczno-geograficznym i topograficznym obszaru. Zaledwie jedna trzecia opadów na lądy dociera do strumieni czy rzek i powraca do oceanów. Pozostałe dwie trzecie paruje, transpiruje lub wsiąka w grunt. Człowiek dla własnych potrzeb zmienia również wielkość i kierunek odpływu powierzchniowego.
MATERIAŁY UZUPEŁNIAJĄCE:
Mokradła-to obszar trwale nasycony wodą (słodką lub słona stanowiąc 80-95 % objętości gruntu porośnięty specyficzną roślinno przekształcając się w torf lub inny utwór organiczny.
Każde mokradło musi być, tak jak jezioro czy zbiornik zaporowy, zasilane wodą.
Wyróżnia się cztery sposoby zasilania bagien:
- ombrogeniczne: zasilanie wodą opadową, niewielkie zlewnie własne, najczęściej bezodpływowe; występowanie: płaskie strefy wododziałowe, pobrzeża dolin
- topogeniczne: zasilanie wodą gruntową o niewielkim odpływie
- soligeniczne: zasilane wodą gruntową - w miejscach jej wypływu
- fluwiogeniczne: zasilane poprzez zalewy wezbraniowe rzek lub spływem powierzchniowym.
Warunki hydrologiczne bagien czyli cykliczny stan uwodnienia wpływają na rodzaj odkładanego utworu glebowego na mokradle.
- silne i stałe uwodnienie - bagienny proces glebotwórczy - torf
- zmienne uwodnienie - błotny proces glebotwórczy - muły
- uwodnienie związane z okresowym zalewem rzeki i okresowym przesychaniem - utwory mineralne przesycone humusem - namuły aluwialne i deluwialne.
Torf - utwór glebowy organogeniczny składający się z humusu i włókien z niecałkowicie rozłożonych tkanek roślinnych.
Muł - bezpostaciowy utwór organiczny złożony z humusu bez nie rozłożonych szczątków roślinnych.

Ze względu na typ zasilania i stan uwodnienia można wyróżnić dwa podstawowe typy mokradeł:
Mokradła stałe - stale wysoki poziom uwodnienia (spadki nie mniej niż 50 cm) - bagienny proces torfotwórczy:
- torfowiska
Mokradła okresowe - wysoki poziom uwodnienia na przemian ze spadkiem poniżej 0,5 m - proces glebotwórczy błotny, darniowo-glejowy lub murszowy:
- mułowiska
- podmokliska
- namuliska

Zjawiska lodowe na rzekach
Formy zlodzenia rzeki pojawiające się w fazie zamarzania, trwałej pokrywy lodowej i spływu lodu. Określa się je wizualnie na podstawie wyglądu zewnętrznego. W fazie zamarzania występują: śryż, lepa, lód denny, lód brzegowy i częściowa pokrywa lodowa. Pierwszą fazę zlodzenia kończy trwała i nieruchoma pokrywa lodowa o gładkiej lub nierównej powierzchni, pokrywająca zwierciadło wody na całej szerokości rzeki. Pod stałą pokrywą mogą występować podbitki śryżowe. Trzecią fazę rozpoczyna kruszenie i spływ lodu a formami zlodzenia są tu kra i zator.

• Śryż - lód o strukturze gąbczastej, tworzący się w całej masie przechłodzonej wody. Łącząc się wypływa na powierzchnię tworząc krążki śryżowe, a te z kolei mogą tworzyć pola śryżowe.

• Lepa - śnieg przesiąknięty wodą.

• Lód denny - gąbczasta masa tworząca się na występach dennych i roślinności wodnej. Po osiągnięciu dużych objętości wypływa na powierzchnię, gdzie łącząc się ze śryżem i lepą tworzy lód prądowy (w postaci krążków otoczonych białym wianuszkiem).

• Lód brzegowy - oblodzenie rzeki w linii zwilżonej, rozwijające się od brzegów koryta ku środkowi.

• Częściowa pokrywa lodowa - nierównomierna pokrywa lodowa, będąca następstwem rozwoju lodu brzegowego. Rozciąga się na całej szerokości rzeki lecz ma liczne miejsca niezamarznięte.

• Kra - części popękanej pokrywy lodowej unoszone z prądem rzeki.

• Zator - specyficzna forma zlodzenia rzeki. Tworzy się w przewężeniach koryta, na mieliznach i przy utrudnionym spływie (np. kra w górze rzeki i stała pokryw w dole), z nagromadzonego lodu prądowego (zator śryżowy) lub kry (zator lodowy).

jassica

o jakie mądre rzeczy... Smile

Joasia

super, dzięki Smile

Iwona

jesteś wielka Monia:D

Tehak · Dołączył: 30 Mar 2008 Posty: 236 Przeczytał: 0 tematów Ostrzeżeń: 0/5

Łoooł kawał dobrej roboty Wink

Aska

1. Definicje hydrologii.
2. Struktura wewnętrzna hydrologii
3. Budowa cząsteczki wody.
4. Scharakteryzuj właściwości termiczne wody.
5. Światło w wodzie
6. Opisz zasoby wodne hydrosfery
7. Przedstaw zasoby wody słodkiej hydrosfery
8. Omów cykl hydrologiczny Ziemi.
9. Jakie siły wywołują wędrówkę wody w obrębie hydrosfery?
10. Typy genetyczne jezior.
11. Geneza Jezior Łęczyńsko-Włodawskich.
12. Typy miktyczne jezior.
13. Termika jeziora dimiktycznego
14. Podstawowe parametry morfometryczne jezior.
15. Jak powstają sejsze?
16. Co to jest źródło?
17. Geneza wód podziemnych
18. Woda w strefie aeracji
19. Typologia wód podziemnych
20. Poziom wodonośny -charakterystyka
21. Dla jakich celów buduje się zbiorniki zaporowe?
22. "Plusy i minusy" zbiorników zaporowych
23. Parametry morfometryczne doliny rzecznej i koryta rzeki.
24. Zlewnia - podstawowa jednostka hydrograficzna
25. Stan wody i natężenie przepływu jako podstawowe miary hydrologiczne rzek
26. Stany charakterystyczne rzeki 27. Fazy cyklu hydrologicznego zlewni
28. Rodzaje retencji
29. Fizyka i chemia wód morskich
30. Globalna cyrkulacja oceanu

trzeba to bedzie z tymi ze stronki porownac chociaz raczej sie pokrywa
edit: te są ze stronki

Tehak · Dołączył: 30 Mar 2008 Posty: 236 Przeczytał: 0 tematów Ostrzeżeń: 0/5

A te pytania skąd są?

neon

te pytania są ze strony internetowej katedry hydrobiologii i ichtiologii, zamieścił je tam dr Pęczuła, jest również test, dla osób,które chcą się sprawdzić, oto linki

[link widoczny dla zalogowanych]

Emi ;)

czy ktoś posiada wykłady z hydrolgii od jezior w wersji elektronicznej (skany itp)? byłabym bardzo wdzięczna za wrzucenie Wink

...